Vai trò của trị liệu | Safe and Sound
Trị liệu tâm lý sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để giúp đỡ bệnh nhân điều chỉnh suy nghĩ, hành động và cảm xúc có hại đến sức khỏe thể chất hay tâm thần của họ, đồng thời cải thiện tăng cường nhận thức về bản thân.
Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS
Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển
1. Hành động trị liệu
Ảnh 1: Tâm lý trị liệu là phương pháp bao gồm một hệ thống kỹ thuật trị liệu được thực hiện nhằm thay đổi cảm xúc, hành vi, nhân cách,...
Trị liệu tâm lý thường được gọi là “trị liệu trò chuyện” bởi việc giao tiếp với một nhà trị liệu là nhân tố mấu chốt để tạo ra sự thay đổi. Mục tiêu là để kiểm soát những điều bất lợi; tối đa hóa tiềm năng; làm sáng tỏ ý nghĩ; cung cấp nguồn hỗ trợ, động viên và tính trách nhiệm; tạo ra sự yên bình cho tâm trí và chiều sâu ý thức. Việc trị liệu tâm lý nhằm cải thiện hiểu biết của một người về chính họ, về người khác và cách thức hoạt động của các mối quan hệ. Nó cũng có thể được sử dụng để xác định các mục tiêu cá nhân và tổ chức các hành vi để tạo thành các hệ thống khả thi.
Trị liệu tâm lý có thể khơi lên những vết thương đã cũ và giúp người bệnh hiểu được những cách thức không lành mạnh mà những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ đang tác động đến họ trong hiện tại. Nó cũng có thể giúp họ thay đổi cách phản ứng trước các kích thích bên ngoài, xử lý và lý giải các trải nghiệm nội tại, cho phép họ vượt lên khỏi trạng thái tư duy và hành vi hiện tại của mình. Tâm lý trị liệu có thể giúp người bệnh có được sức mạnh để khai phá tinh thần và cái tôi tâm linh của họ, đạt được nhiều sự mãn nguyện hơn trong cuộc sống. Nó được thiết kế để gia tăng sự tự chấp nhận và tự tin, giảm thiểu những suy nghĩ tiêu cực.
2. Các dạng thức trị liệu
Các phương thức tiếp cận và phương pháp trị liệu tâm lý cũng đa dạng và đầy sáng tạo như chính bản thân tâm trí, sự cải thiện tâm lý có thể đạt được thông qua nhiều cách. Các dạng trị liệu chính được phân loại tuỳ thuộc vào triết lý nền tảng của nó. Các phương pháp thực hiện là khác nhau và có thể bao gồm các phiên trị liệu tâm lý cá nhân, trị liệu nhóm hay hướng dẫn online và hoàn thành nhiệm vụ.
2.1. Phân tâm học và động tâm học
Các cách tiếp cận này được xây dựng trên quan điểm cho rằng các niềm tin vô thức ẩn sau những suy nghĩ và hành vi kém thích nghi. Việc có được những hiểu biết sâu sắc về những niềm tin này có thể lý giải và giảm nhẹ vấn đề. Nhà tâm lý trị liệu và người bệnh cùng làm việc nhằm phát triển những cách thức lành mạnh hơn để đương đầu với những cảm giác mà trước kia từng bị đè nén và đẩy mạnh các nguồn lực nội tại, năng lực của người bệnh trong việc giải quyết các vấn đề của họ.
2.2. Nhận thức và hành vi
Ảnh 2: Liệu pháp nhận thức và hành vi là liệu pháp trị liệu được sử dụng phổ biến nhất
Những liệu pháp tâm lý này bắt nguồn từ niềm tin cho rằng không phải những gì xảy ra đối với một người là điều khiến họ buồn bực, mà chính là cách họ suy nghĩ về những gì xảy ra đối với họ và ý nghĩa mà họ gán cho trải nghiệm của mình. Liệu pháp nhận thức và hành vi chỉ cho mọi người thấy rằng họ nắm trong tay quyền năng để thay đổi cách suy nghĩ của mình về mọi thứ và cách họ phản ứng, hành xử vốn là hệ quả của những suy nghĩ này.
2.3. Nhân bản
Cách tiếp cận này ưu tiên việc lắng nghe hơn so với việc quan sát. Để đạt được điều này, các nhà trị liệu sử dụng những câu hỏi mở và các công cụ định tính để nghiên cứu tính cách, khuyến khích người bệnh khám phá chính những suy tư, cảm xúc và cảm giác của mình. Nhà trị liệu xem người bệnh như những cá nhân sẵn có năng lực và trách nhiệm đạt được đến sự trưởng thành của họ, chứ không phải như một bộ những thôi thúc vô thức không hoàn thiện.
2.4. Hệ thống
Cách tiếp cận “hệ thống” cho phép người bệnh giải quyết các vấn đề bắt nguồn từ sự ảnh hưởng lẫn nhau của các mối quan hệ. Nhà trị liệu tâm lý có thể có được hiểu biết sâu sắc hơn về vấn đề bằng cách làm việc cùng với tất cả mọi người trong một hệ thống (gia đình hay nhóm), lắng nghe những quan điểm khác biệt của họ và quan sát cách mọi người tương tác. Điều này cho phép mọi người khám phá bản thể của họ như một phần của một nhóm lớn hơn, đồng thời cũng có lợi thế là củng cố mạng lưới cộng đồng của họ và phương thức này hữu dụng đối với những vấn đề có khả năng tệ đi cùng với sự cô lập, chẳng hạn như chứng nghiện.
